"Ogrody Nauk i Sztuk" 2015 (5)
Psychologia poznawcza w testach wiedzy -
co można zrobić, aby zwiększyć prawdopodobieństwo celnego strzału?
Anna Starkowska, e-mail: a.starkowska.pum@gmail.com
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Ul. Broniewskiego 26, 71-460 Szczecin
STRESZCZENIE
Praca opisuje poznawcze prawidłowości, którymi kierują się osoby układające pytania do testów wiedzy, a znajomość których zwiększa prawdopodobieństwo odgadnięcia poprawnej odpowiedzi. Analiza nagrań teleturniejów wiedzy oraz testów na prawo jazdy ukazała, że w pytaniach typu „prawda czy fałsz” częściej prawidłowa jest odpowiedź twierdząca (p<0,001, N=235). W pytaniach typu „A czy B” częściej poprawna jest odpowiedź A (p<0,01, N=274). W pytaniach o jedną z trzech wartości liczbowych najczęściej poprawna jest wartość środkowa (p<0,01, N=106). Wyniki uzasadniane są przez prawo człowieka jako skąpca poznawczego, efekt pierwszeństwa i heurystykę zakotwiczenia.
Słowa kluczowe: psychologia poznawcza, procesy poznawcze, test wiedzy, uproszczenia myślowe, skąpiec poznawczy, efekt pierwszeństwa, heurystyka zakotwiczenia
The cognitive psychology of knowledge tests –
How can you increase your chance of hitting the targret?
ABSTRACT
This study describes the cognitive laws which guide people in compiling questions in knowledge tests, and the factors which increase the probability of guessing the correct answer. An analysis of recorded TV quizzes and driving tests showed that: in "true or false" questions the correct answer is often "true" (p <0.001, N = 235). In "A or B" questions the correct answer is often A (p <0.01, N = 274). In questions of a choice of three numbers, the median value is most commonly correct (p <0.01, N = 106). These results are justified by the right of human as a cognitive miser, primacy effects and heuristic anchoring.
Key words: cognitive psychology, cognitive processes, knowledge test, mental shortcuts, cognitive miser, primacy effect, heuristic anchoring
DOI: 10.15503/onis2015.221.227 pdf pełna wersja
